Kolej istniała od starożytności w postaci kolei konnych wykorzystujących wyżłobienia w kamiennych płytach dróg, które powstały m.in. na niektórych mocno obciążonych drogach dojazdowych do Rzymu. Transport szynowy z trakcją konną był znany już w Asyrii ponad 2500 lat temu. Najwcześniejszym świadectwem zastosowania transportu szynowego jest Diolkos (długość 6–8,5 km), dzięki której przemieszczano statki w poprzek Przesmyku Korynckiego (Grecja) począwszy od około 600 p.n.e. (użytkowano ją przez ponad sześć i pół stulecia).
Pociąg – w pojęciu ogólnym: zestaw wagonów z lokomotywą lub wagonem silnikowym, poruszający się po szynach po wyznaczonej trasie w transporcie kolejowym szczegółowo określa się go jako: skład sprzęgniętych ze sobą wagonów lub innych pojazdów kolejowych (zespół trakcyjny, wagon silnikowy, lokomotywa, tabor specjalny) mających samodzielny napęd albo połączonych z co najmniej jedną czynną lokomotywą, osygnalizowany zgodnie z przepisami, odpowiednio wyposażony (obsługa, materiały eksploatacyjne), przygotowany do drogi albo będący w drodze. Podstawowym przeznaczeniem pociągu jest zaspokajanie potrzeb przewozowych polegających na przemieszczaniu osób i towarów.